چند روز اخير خبري در خصوص ايجاد پئتيشني براي محكوم كردن نقض حقوق آزربايجاني ها در ايران و رسيدگي آن از طرف كاخ سفيد، در صورت رسيدن امضاء كنندگان پئتيشن به حد نصاب تا مورخه 24 بهمن، به گوش رسيد. اگرچه ظاهر امر تنها نشانگر مطرح شدن اين امر در كاخ سفيد مي باشد، اما حقيقت اين است كه اين مورد مي تواند مقدمه اي براي رساندن هر چه بهتر فرياد آزادي خواهي ملت آزربايجان به گوش جهانيان باشد، فرصتي كه تاكنون با اعمال نفوذ لابي قدرتمند فارسيسم، از دست آزربايجانيان سلب شده و موجب بايكوت صداي آنان شده بود. لذا وظيفه هر آزربايجاني مي باشد كه با امضاي پئتيشن مذكور و نيز پخش خبر آن گامي بزرگ در مطرح شدن مسئله آزربايجان در سطح جهاني اقدام كند. همچنين در مورد امضاء پئتيشن لازم به ذكر مي باشد، دوستان عزيز مي توانند، با ايجاد يك ايمئيل براي تك تك اعضاي خانواده، حساب كاربري در سايت كاخ سفيد ايجاد كرده و نسبت به امضاي پئتيشن مذكور اقدام كنند و محدوديتي در ايجاد ايمئيل و حساب كاربري مربوط به آن ايمئيل در سايت كاخ سفيد، براي افراد خانواده وجود ندارد.

آدرس پئتيشن در سايت كاخ سفيد

عكس راهنماي ايجاد كاربري و امضاي پئتيشن

چند روز پيش براي ارسال يكي از پست ها در وبلاگ، نياز به استفاده از يك سايت به منظور ارسال عكس داشتم تا بتوانم عكسي را در مطلبي كه به وبلاگ اضافه مي كنم، ضميمه كنم. براي همين منظور يك سايت به زبان انگليسي پيدا كردم، اما به دليل مشكلاتي كه در هنگام لينك دادن پيش آمد، پشيمان شده و به سراغ يك سايت فارسي زبان به نام "آپلود فارسي" رفته و عكس مورد نظر را در آن سايت آپلود و لينك آن را در وبلاگ اضافه كردم. اما جالب آن است كه پس از دو روز با مراجعه به وبلاگ مشاهده كردم كه عكس آپلود شده از سايت مذكور حذف گرديده است!

بدين ترتيب با اين اتفاق و تجربياتي كه در چند سال فعاليتم در فضاي مجازي داشتم، متوجه شدم بيماري فاشيسم و حذف نظرات و اشخاص مخالف به هر قيمتي، يك بيماري همه گير ميان جامعه فارسي زبان مي باشد و محدود به سايت بالاترين كه در سالهاي اخير حساب كاربري فعالين هويت طلب آزربايجاني را حذف كرده و مي كند، و يا اشخاصي كه در شبكه هاي اجتماعي، با هر روشي اقدام به حذف افكار و اشخاص مخالف خود مي كنند، نمي شود. و اين ملت راه درازي براي رسيدن به دموكراسي و تحمل نظرات مخالف خود را دارد. و در نتيجه اين بيماري است كه كشور ديگر فارسي زبان و دوست و برادر "افغانستان" سالهاست كه روي آرامش را نديده و طرفين مخالف با انواع روشها سعي در حذف ديگري را دارند.

 " ...

نام كوچك من عربي ست

نام قبيله ئي ام ترك

كنيت ام پارسي.

نام قبيله ئي ام شرمسار تاريخ است

ونام كوچك ام را دوست نمي دارم"(احمد شاملو در شعر «در جدال با خاموشي»)

 تفكر ناسيوناليسم افراطي ايراني كه نزديكي آن با فاشيسم بسيار واضح مي باشد و اساس آن بر ديگر ستيزي (علي الخصوص ترك ستيزي و عرب ستيزي) و حقير شمردن ديگران مي باشد، باعث به وجود آوردن انسانهايي با اذهان بيمار و خطرناك شده است. طوري كه اكثريت ايراني ها با چنان نفرتي از "ديگري" (ترك و يا عرب) ياد مي كنند كه گويي تمام بدبختي هاي آنان از اين "ديگر"-ان بوده و اگر آنان نبودند، اين ايراني هاي آريايي نژاد و پارسي زبان در سرزميني بهشت مانند زندگي مي كردند. و جالب است تمام طبقات اجتماعي و حتي روشنفكران، نويسندگان و شاعران نيز در ميان اين انسانها حضور دارند. روشنفكراني چون كسرويها و افشار يزدي ها شناخته شده هستند، اما شايد كمتر كسي بداند كه شاعراني نيز از اين امر مستثني نبودند و اگر نيك بنگريم خواهيم  ديد شاعران محبوب ما نيز در ترك ستيزي و عرب ستيزي كم از ديگران نداشتند.

براي نمونه محمد تقي بهار كه يكي از شاعراني بود كه در دوران كودكي از روي جهالت به وي علاقه داشتم؛ اما وقتي افكار مريض اين شخص را در خصوص ملتم مطالعه كردم، اين حب تبديل به نفرت و كينه گرديد. يكي ديگر از اين اشخاص نيز كه هنوز ناشناخته مانده و براي همين، بعضي دوستان نيز به وي علاقه داشته و حتي عشق مي ورزند، احمد شاملو مي باشد. اين شخص كه هميشه در اذهان ما به شكل پيرمردي با چهره مظلوم و موهاي آشفته و سپيد تداعي مي شود، و اشعاري نيز كه اكثرا هيچ مفهومي ندارند و صرفا به خاطر نامفهوم بودن، جذاب به نظر مي آيند(!)، در خصوص نام تبارش اظهار داشته است كه اين نام شرمسار تاريخ مي باشد(!!!) و قطعا اين شرمساري نيز عمري با وي بود و از اين كه چنين تباري داشته است متنفر بود، چرا كه يك عمر مايه شرمساري وي شده بود!

نمي دانم چرا شاعران اين ملت نيز با گذشت هزار سال همچنان دنباله روي فردوسي ها هستند! و يا روشنفكراني كه بايد به وظيفه انساني خود عمل كرده و انسان را محور ارزش گذاري بدانند و نه خاك و چهارچوب هاي سياسي را، چنين ديگر ستيز مي شود. آيا اين زبان (فارسي) چنين انسانهايي پديد مي آورد و يا حاكميت ها و سياستهاي آنها؟!!!

چند وقت پيش بنا به دلايلي به نظرات دكتر شريعتي در رابطه با "خودآگاهي و استحمار" علاقه‌مند شده و مطالبي در اين خصوص مطالعه كردم. جالب اين بود كه اين نظرات دكتر اگر چه در رابطه با نگرش غربي‌ها نسبت به مسلمانان و مخصوصا ايراني ها بود. اما با اندكي دقت مي توان به خوبي دريافت، اين سخنان توصيف كننده امروز يك فرد آزربايجاني مي باشد!

فردي كه خود را در بحران هويتي گم كرده، فردي كه به افتخارات، به ادبيات، به زبان و تاريخ و ارزش هاي خود پشت كرده و به داشته هاي ديگري افتخار مي كند!

فردي كه در مقابل توهين ها و تحقيرها، نه تنها عكس العملي نشان نمي دهد، بلكه خود نيز به دامن او پناه برده و حتي در اين راه از او پيشي مي گيرد!

... " اول مذهبمان، ادبياتمان، فكرمان، گذشته مان، تاريخ مان و اصلا نژادمان را، و همه چيزمان را چنان تحقير كردند، و ما را به قدري آدم هاي دست دوم حساب كردند، كه ما نشستيم خودمان، خودمان را مسخره كرديم.

در عوض خودشان را آنقدربرتر و بالاتر و عزيزتر نشان دادند، به ما باوراندند، كه ما تمام تلاش و دعوت و آرزو و مبارزه مان براي نوكري فرنگ [فارس] شد، تا اين كه اداي آنها را دربياوريم، شبيه به آنها حركت كنيم، حرف بزنيم، راه بريم! حتي تحصيل كرده دانشمند ما از اين كه زبان فارسي [تركي] را از ياد برده، افتخار مي كند، ...

آدم اين قدر دربي شعوري افتخار بكند، در ندانستن، در فراموش كردن؟! خيلي عجيب است؛ نه اين كه در فرا گرفتن زبان فرنگي [فارسي] افتخار بكند؛ در اين كه زبان خودش يادش رفته و بعضي چيزها را نمي داند، افتخار مي كند! تا اين حد عاجز و ذليل! اين كه ديالكتيك «سوردل» است، ديالكتيك سوردل ديالكتيك بچه است. بچه وقتي كه مادرش مي‌راندش، دعوا و تحقيرش مي كند، ناراحت است و براي اين كه از حمله هاي مادر در امان بماند، به خود مادر پناه مي برد؛ اين ديالكتيك سوردل است!

نژاد برتر، ملت برتر، و حتي آدم برتر، براي اينكه قوم و ملت يا آدمي را به زير مهميز قدرت و تسلط خويش بكشد، تحقيرش مي كند. به قدري مذهبش را، ايمانش را، فكرش را، شخصيت هايش را، گذشته اش را، همه چيزش را تحقير مي كند، كه او براي اين كه از مسير تهمت ها و تحقيرهاي او، از جايي كه هميشه به وسيله او تحقير مي شود، فرار كند، به دامن خود او پناه مي برد، و خودش را به شكل او در مي آورد، كه ديگر در مسير تهمت هاي او نباشد.

...
اين ها همه، به خاطر اين است كه ايمان به خويشتن را، عوامل گوناگون، از آدم مي گيرد، و تنها چيزي كه ايمان به خويشتن را براي آدم فراهم مي كند، «خودآگاهي» است، يعني، در مرحله اول من بفهمم كه مربوط به چه نژادي، به چه مليتي، به چه تاريخي، چه فرهنگي، چه زباني، چه ادبياتي هستم، و به چه افتخارات، نبوغ ها، ارزش هايي وابسته ام. اين يك بازگشت به «خودآگاهي» است. ... (خودآگاهي و استحمار، دكتر علي شريعتي)

26 آزر امسال 66-مين سالگرد فاجعه كتابسوزان ارتش شاهنشاهي مي باشد. فاجعه اي كه به دنبال نسل كشي هولناك 21 آزر به وقوع پيوست و در آن كتابهايي كه به زبان مادري اين ملت نوشته شده بودند در آتش فاشيسم سوختند و فاجعه اي كه در آن "آنا ديلي" اين ملت در آتش شوونيزم سوخت.
در آن حادثه كساني دست به اين عمل زدند كه خود از كتابسوزان موهومي (و يا واقعي) 1400 سال پيش به دست اعراب مي ناليدند و هميشه يكي از عوامل بدبختي و عقب ماندگي و جهل خود را به اين حادثه نسبت مي دادند!
شايد بتوان گفت جامعه بشري در دوران مدرن، در خاطره خود تنها دو مورد از اين فاجعه سراغ داشته باشد. يكي مراسم كتاب سوزاني كه در 10 مه 1933 ميلادي در آلمان به دست نازيها انجام گرفت و در آن نزديك 25 هزار كتابي كه به تشخيص نازيها در آنها تضادي با ايدوئولوژي ناسيونال سوسياليسم نازيها وجود داشت، سوزانده شد و ديگري كتاب سوزان 26 آزر 1325 ه.ش در آزربايجان، كه در آن تعداد بي شماري از كتاب هايي كه به زبان تركي نوشته شده بود، سوزانده شد.
هر دو فاجعه توسط انسانهاي نژادپرستي انجام گرفت كه خود را از نژاد پاك آريايي دانسته و خود را برتر از تمام ملل جهان مي پنداشند. و به راستي كه چگونه پيروان هر دو مكتب اين برتري خود را نشان دادند!

حال كاملا به جا مي باشد، بناي يادبودي در مكاني كه آن فاجعه انجام گرفت، ساخته شود تا هميشه آزربايجاني ها به ياد داشته و بدانند، چه كساني دشمنان زبان، هويت و فرهنگشان بودند و هستند . دشمنان زبان و هويت و فرهنگ اين ملت در آن تاريخ چه كردند و اكنون چه مي كنند.

خبر مسرت بخشي براي اصفهاني ها بود. اما آيا ما آزربايجاني ها هم چنين خبر مسرت بخشي در رابطه با درياچه اورميه خواهيم شنيد!؟
آنطور كه شواهد نشان مي دهند؛ خير!

در ادامه نگاهي به طرح هاي انتقال آب به زاينده رود در دوران پهلوي و جمهوري اسلامي اشاره خواهد شد. تا مشخص شود اين رود چقدر براي كوير نشينان و حاكميت ها اهميت دارد، اهميتي كه بيشتر از درياچه اورميه براي آزربايجان است!

////////////////////////
طرح هاي انتقال آب به زاينده رود:

الف)طرح هاي در حال بهره برداري 

۱. تونل اول كوهرنگ : در اواخر سالهاي جنگ جهاني دوم بار ديگر مطالعات پروژه انتقال آب كوهرنگ توسط كارشناسان آلماني انجام گرفت. حفر تونل اول كوهرنگ از سال ۱۳۲۷ آغاز و تا سال ۱۳۳۳به طول انجاميد . نخستين پروزه انتقال آب از سرچشمه هاي كارون شامل سدي انحرافي به ارتفاع ۱۰و طول ۷۰متر و احداث ۲۸۰۰ متر تونل است كه آب رودخانه كوهرنگ را به ميزان ۲۳متر مكعب در ثانيه وسالانه ۲۲۵ ميليون مترمكعب به زاينده رود منتقل مي كند. 

۲. تونل دوم كوهرنگ: اجراي دومين طرح انتقال آب از سرچشمه كارون از سال ۱۳۵۲ آغاز شد. كار تونل دوم كوهرنگ در زمان انقلاب اسلامي مدت كوتاهي متوقف ماند. سر انجام در سال ۱۳۶۴ اجراي آن به پايان رسيد. اين طرح نيز شامل سد انحرافي به ارتفاع ۲۰و طول ۷۷متر است كه آب چشمه هاي «كلنچي» و «ماربران» را در بالا دست كارون به ميزان ۲۳ متر در ثانيه از طريق تونلي به طول۲۸۰۰متربه رودخانه زاينده رود ميسر كرد. 

ب) طرح هاي در حال اجرا 

طرح انتقال آب از تونل سوم كوهرنگ 

پروژه «سد و تونل سوم كوهرنگ» در ۱۸۰كيلومتري شهركرد مركز استان چهارمحال و بختياري درحال اجراست. اجراي اين پروژه از سال ۱۳۷۰ آغاز شده است . براي بازديد از اين پروژه ما به جاي انتخاب مسيرهاي اصلي ايذه – شهركرد، از مسير كوهستاني مسجدسليمان- انديكا- تاراز- بازفت وارد استان چهارمحال و بختياري شده و پس از گذر از گردنه «چري» به منطقه ييلاقي «بيرگان» رسيديم. كارگاه هاي اين پروژه در نزديكي روستاي «چم آباد» قرار دارد . 

پروژه تونل سوم كوهرنگ سخت ترين عمليات حفاري كشور را شامل مي شود

كه حفر تونلي به طول (۵/۲۳) كيلومتردر سخت ترين شرايط اقليمي و در زير كوه «زراب» را در دست اجرا دارد.
(نزديكي محل احداث اين پروژه به زردكوه و برفگير بودن منطقه كار حفر تونل را در زمستان متوقف مي نمايد و عملن ۶ماه از سال با توقف طرح مواجه مي شود) پيمانكار حفر اين تونل شركت «تابليه» مي باشد. هرچند سد تنظيمي «تونل سوم كوهرنگ» هنوز وارد مرحله اجرايي نشده، 
اما 
تونل سوم كوهرنگ تاكنون ۹۸ درصد پيشرفت فيزيكي خود را به سر برده است . 

«سازمان آب منطقه اي اصفهان» مجري اين پروژه در نظر دارد تا با احداث و بهره برداري از اين طرح به تامين آب كشاورزي و صنعتي اصفهان بپردازد. 


آقاي فرهادي ساكن روستاي «بيدامين» انتقال آب از اين تونل را براي توسعه كشاورزي به اصفهان اجحاف در حق مردم چهارمحال و بختياري مي داند و مي گويد ما صدها سال است بر روي اين زمينها كشاورزي مي كنيم و پيش از خبر احداث تونل زندگي آرامي داشتيم. 

چرا بايد مزارع و خانه هاي ما ويران شود تا در جاهايي كه پيش از اين بيابان برهوت بوده كشاورزي شروع شود؟. 

تونل سوم كوهرنگ توان انتقال ۴۵ متر مكعب در ثانيه آب از سر شاخه كارون به اصفهان را دارد. 

اگرچه مسئولين سازمان آب استان اصفهان از برداشت ۱۵ متر مكعبي توسط اين تونل خبر مي دهند. اما به نظر مي رسد اين اظهار نظر براي كاهش نگراني و اعتراض مردم خوزستان و شهرهاي پايين دست به ساخت اين تونل باشد. وگرنه هيچ دليلي براي صرف ميلياردها تومان بودجه اضافي براي احداث تونلي كه ظرفيت انتقال ۴۵ متر مكعب در ثانيه را دارد ، وجود نداشت . از طرف ديگر هيچ تضميني براي اين كه بهره برداران جديد به برداشت ۱۵متر مكعبي آب اكتفا كند وجود ندارد. 

براي آنكه خوانندگان عزيز بتوانند تصور صحيحي از ميزان دبي ۴۵متر مكعبي آب داشته باشند ذكر اين نكته ضروري است كه ميانگين ميزان دبي رودخانه دز ۵۵ تا۶۰ متر مكعب در ثانيه است . به زبان ساده تر تونل سوم كوهرنگ به اندازه سه چهارم فعلي رودخانه «دز» از حجم آب كارون خواهد كاست. 

اطلاع از عملكرد سازمان آب منطقه اي اصفهان ما را به فهم بهتر مسايل بالادستي كارون و احتمالن ريشه برخي مشكلات پيش رو خواهد رساند. به همين منظور سفري به اصفهان داشتيم تا از ماهيت اين سازمان آگاهي بيشتري به دست آوريم . 

ساختمان شيك وزيباي «سازمان آب منطقه اي اصفهان» در ساحل زاينده رود و با فاصله اي كم از پل «خواجو» قرار دارد. همانگونه كه از نام اين سازمان پيداست، گستره اي فراتر از جغرافياي استان اصفهان را در بر مي گيرد. مسايل مربوط به حوزه آب چهارمحال و بختياري نيز در حوزه اختيار اين سازمان قرار دارد. مسئولين محترم استان اصفهان با استفاده از چنين فرصتي و با در اختيار گرفتن سرچشمه هاي پر آب ترين رود كشور طي ۵۰سال گذشته به طور مستمر در حال اجراي پروژه هاي انتقال آب كارون به اصفهان بوده اند. در واقع بخش مهمي از اين سازمان به كار تعريف پروژه هاي جديد انتقال آب مبادرت مي نمايند و برادران هموطن اصفهاني از آنجا كه سرچشمه هاي كارون در حوزه مديريتي اين سازمان قرار دارد كارون را يك رود داخلي متعلق به خود مي دانند. 

شايد ذكر مثالي ساده به ميزان اجحاف در پروژه هاي انتقال آب از سرچشمه كارون ما را ياري كند : 

نزديك به ده سال است كه از كشت برنج در خوزستان به دليل مصرف بالاي آب ممانعت به عمل مي آيد و ديگر ازمزارع مرغوب برنجكاري در اطراف كارون خبري نيست. 

اما اگر سفري به اصفهان داشته باشيد و از طريق مسير لنجان به شهركرد 

بخشي از ساحل زاينده رود را ببينيد با صدها هكتار اراضي برنجكاري در منطقه لنجان و «زرين شهر» مواجه خواهيد شد.!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!

هر كشاورز خوزستاني هنگام عبور از اين جاده خواهد پرسيد مگر اين همان زاينده رود كم آب نيست كه با استفاده از ميلياردها تومان بودجه بيت المال قرار است از سرچشمه كارون سيراب شود؟ پس چگونه است كه كشاورزان آن مي توانند محصول پر مصرف برنج را هم كشت كنند اما ما در ساحل كارون كه به زاينده رود آب قرض مي دهد با مشكل كم آبي مواجه ايم؟ 

طرح انتقال آب «بهشت آباد» يكي ديگر از پروژه هاي بلند پروازانه اي است كه مسئولين استان اصفهان در پي اجراي آن هستند. 

اين پروژه شامل حفر تونلي به طول ۳۰۰ كيلومتر در دل كوه هاي سخت منطقه و ده ها كيلومتر كانال كشي براي انتقال آب از سرچشمه هاي كارون به سمت استان هاي اصفهان ، كرمان و يزد است. 

در استان كوچك چهارمحال و بختياري خبرها خيلي زود منتشر مي شود.خبر اجراي «طرح بهشت آباد» با واكنش هاي بسيار تند كشاورزان و مطبوعات چهارمحال و بختياري مواجه شد . روستاييان و كشاورزان مسير تونل بهشت آباد كه در زمان حفر تونل سوم كوهرنگ شاهد خشكيده شدن ده ها چشمه كوچك و بزرگ روستاهاي منطقه بيرگان و خسارات مردم آنجا شده بودند. در هراس از تكرار مجدد چنين اتفاقي در مورد منابع آبي خود با حفر تونل بهشت آباد مخالفت نمودند. اين اعتراضها با مخالفت نمايندگان استان در مجلس هم زمان شد .مطبوعات محلي و نماينده ولي فقيه استان نيز به جمع مخالفين پيوستند. 

مطبوعات و ۴ نماينده استان ازهمه امكانات خود براي توقف بهشت آباد استفاده كردند . سراسر تابستان سال۱۳۸۸ جنگ لفظي مطبوعاتي هاي اصفهان و چهارمحال و بختياري در خصوص پروژه هاي انتقال آب ادامه داشت . 

تابستان۸۸ اصفهاني ها با استفاده از يك اتفاق جالب اوضاع را تاحدودي به نفع خود رقم زدند.

مته حفاري تونل قطار شهري اصفهان در زمان حفر تونل منحرف شد و پايه بناي تاريخي۳۳پل را مورد اصابت قرار داد. 
كارشناسان توصيه مي كنند براي مرمت آسيب ديدگي ها خروجي هاي آب سد زاينده رود كاملن بسته شود. 
براي چند روز اين خروجي ها به طور موقت بسته شد و بستر زاينده رود مي خشكد. 

اما خبر انحراف مته حفاري مخفي نگه داشته شد. اين موضوع فرصتي دست مي دهد تا مسئولين استان اصفهان تبليغات وسيعي را 

در مورد خشك شدن زاينده رود و كم آبي اين استان شروع كنند. 

صدا وسيماي مركز اصفهان هم به صحنه آمد و اقدام به تهيه فيلم مستندي از خشكي زاينده رود كرد كه در شبكه سراسري پخش شد . مطبوعات سراسري كشورهم به انتشار عكسها و تهيه گزارش از كم آبي اصفهان نمودند . تبليغات مذكور كارگر افتاد و تا نهم شهريور ماه كه قضيه انحراف مته تونل قطارشهري اصفهان و دليل اصلي خشك شدن موقتي زاينده رود مشخص شد سخنراني ها و سمينارهاي پر سرو صدايي در خصوص تسريع روند طرح هاي انتقال آب به اصفهان و لزوم اجراي طرح بهشت آباد برگزار شد. 

اصفهاني ها براي انتقال آب تنها به تبليغات بسنده نكرده بودند بلكه با برگزاري سمينارهاي پر سر وصدا سعي در ايجاد پشتوانه علمي و توجيهات فني براي عظم خود در انتقال آب نمودند. 

http://www.ebtekarnews.com/Ebtekar/News.aspx?NID=49786

http://manab.mihanblog.com/post/50

http://www.ibnanews.com/vdci.qawct1ay3bc2t.html

جاهلان و دشمنان ملت آزربايجان با مطرح كردن اينكه در دوران قبل پهلوي نيز برنامه درسي مدارس به زبان تركي نبود، به نوعي خواهان القاي اين مطلب مي باشند كه چون در گذشته چنين نبود، پس امروز نيز نيازي به تدريس به اين زبان در مدارس نمي باشد. و به نوعي مخالف تحصيل به زبان تركي در آزربايجان مي باشند. 

آسيميلاسيون به عنوان پروسه اي اجتماعي دو بعد فرهنگي و ساختاري مي تواند داشته باشد

بعد فرهنگي و ساختاري. بعد فرهنگي بيانگر تبعيت و پيروي يك گروه قومي از خصايص فرهنگي گروه ديگر در زمينه هايي مانند زبان مذهب و غيره هست.

در اين پروسه گروههاي ضعيفتر تقريبا هميشه شاخصهاي فرهنگي اصلي و عمده گروه مسلط را اخذ مي كنند.

در مقابل همانند سازي ساختاري اعضاي گروه هاي قومي- زباني اقليت با اعضاي گروه حاكم وارد قراردادهاي اجتماعي ميشوند، و در نهايت اين همانند سازي به نابودي وضعيت اقليت قومي مي انجامد.

(البته منظور از اقليت اينجا كميت نيست منظور گروهي كه ابزارهاي قدرت و حاكميت رو در راستاي پيشبرد اهداف قومي خود استفاده مي كنه )

 در اين رابطه قوم غالب و مغلوب و سياست آسيميلاسيون

قوم مغلوب از تمام يا قسمتي از حقوق خود محروم شده و ستم هايي از طرف قوم غالب در حقش ميشود

برا مثال ميتوان به ستم فرهنگي، ستم اقتصادي،ستم سياسي و ستم فرهنگي اشاره كرد

 همچنين در مورد ستم اقتصادي و دلايل آن لازم به ذكر مي باشد؛ حاكميت با عقب نگه داشتن مناطق قوم مغلوب و صنعتي كردن مناطق قوم غالب (نظريه مارتين مارجر)، اقليتها رو مجبور به كوچ و مهاجرت به مناطق قوم غالب مي كند

 هر چه تفكر برتري قومي ( نژادبرتر، خون پاك، گذشته درخشانتر و ... ) در جامعه اي بيشتر باشد ستم به قوميت هاي تحت سلطه بيشتر خواهد شد.

 آسيميلاسيون در شكل كامل خود از ميان برداشتن تمامي هويت گروهي و زدودن خاطره هاي يك جمع را هدف گرفته است در آسيميلاسيون گروه اقليت تنبيه و تشويق مي شوند تا خود را با نرم هاي حاكميت تطبيق دهند و همرنگ قوم مسلط شوند. در اين حالت به علت حملات سركوب گرايانه و وارونه جلوه دادن واقعيتهاي تاريخي فرهنگي و ... از سوي نهادهاي قوم مسلط، اقوام تحت سلطه مي خواهند هويت واقعي خود را انكار كرده و يا از اين سياه نمايي ها و زشت جلوه دادن ها خود را برهانند. در نتيجه به صورت آرام آرام هويت خويش را فراموش كرده يا آن را مردود مي شمارند.

 آسيميلاسيون مانعي براي يادگيري و دانايي هست. خوار انگاشتن زبان قومي و غير ادبي خواندن زبان آن قوم، يادگيري زبان آنان را براي قوم مغلوب دشوار مي كند.

كودكان گروه قومي، استعداد آفرينش فرهنگي را از دست داده و شكوفايي آنها نابود مي شود.             

با توجه به مطالب ذكر شده مشاهده مي شود آسيميلاسيون نوعي ريشه كن كردن فرهنگي هست پس مي توان آن را اتنوسايد نيز دانست، چرا كه در اتنوسايد (يا ژنوسايد غير فيزيكي) هدف از ميان برداشتن فرهنگ يك قوم و جايگزيني آن با فرهنگ ديگري است، بدون از ميان برداشتن فيزيكي (ژنوسايد يا نسل كشي) آن قوم. چون زبان مهمترين ركن هويت و فرهنگ يك قوم مي باشد، اتنوسايد هميشه با لينگوسايد (زبان زدايي يا زبان كشي) همراه است. در اين سياست هدف هضم و تضعيف يك زبان از طريق منع كاربرد مكتوب، تمسخر و تحقير آن زبان است و به سه صورت انجام مي پذيرد. 

1. روش خشونت آميز، كه با ممنوع ساختن و كيفر دادن صورت مي گيرد. 

2. از طريق آموزش اجباري زبان غالب، كه بهترين روش براي از بين بردن يك زبان بهترين روش ياد دادن زباني ديگر است. چرا كه سده هاي طولاني زبان هاي قومي به علت بي سوادي زنده ماندند. با گشايش اولين مدرسه به زبان دولت حاكم، نسل نخست به صورت دو زبانه در مي آيد و نسل هاي پس از آن فقط زبان حاكم را خواهند شناخت. 

3. در اين روش به افراد گروه قومي تفهيم مي شود كه زبان محلي در حقيقت زبان نيست، بلكه مجموعه اي است از آواها و لهجه ها كه نه قابل طبقه بندي هستند و نه گوش نواز. جالب است اگر به سياست هاي زباني نظام هاي حاكم در ايران در 90 سال اخير دقت شود، كاربرد هر سه روش در مقاطع زماني خاص مشاهده مي شود.

به وجود آمدن تفكر ناسيوناليسم افراطي ايراني كه اساس آن بر بنيان باستانگرايي بوده و متعلق به دوران تجددخواهي در ايران بود، سرآغاز ستم ملي بر عليه ملل ساكن ايران مي باشد.

نظريه پردازان ناسيوناليست ايراني با اتكاء بر تاريخ باستان و نژاد موهومي آريايي وتعريف فرهنگ و زبان ملت فارس به عنوان فرهنگ و زبان معيار، اقدام به نابودي هويت ملل بيگانه ترك و عرب (به زعم آنها) كردند.

«... نظريه پردازان اين تفكر چنان به افراط گراييدند كه سخن از "نژاد پاك آريايي" راندند و بر زبان و ادب پارسي به عنوان تنها ستون فرهنگ ايراني تاكيد گزاف ورزيدند. ... آنان حفظ و استمرار فرهنگ و ميراث تمدني ايران را در گرو التزام به انديشه اي مي انگاشتند كه اركان آن عبارتند از:

1. فرهنگ ايران باستان

2. نژاد آريا و زبان فارسي

3. حذف و استحاله فرهنگ هاي قومي و محلي

4. التزام به معيارهاي فرهنگ و تمدن غربي

5. مقابله با اسلام [و گرايش به دين زرتشتي] » (گفتارهايي درباره زبان و هويت، به احتمام حسين گودرزي، نشر موسسه مطالعات ملي، ص 102)

 در اين رابطه دكتر كچويان معتقد است:

"هويت باستاني يا ناسيوناليستي كه به غلط تا امروز مترادف هويت ملي ايراني مطرح مي شود. بر ساخته اي مفهومي از هويت ايراني در دوره اول پيدايش مسئله هويت در ايران است. متجددين از همان آغاز با اين مغالطه طرح خود را با عنوان طرح ملي و بومي جا مي انداختند." (تطورات گفتمان هاي هويتي ايران، دكتر حسين كچويان، ص 88)

 همچنين در رابطه با ستيزه جويي با ساير ايرانيان غير فارس در گفتمان هويتي ناسيوناليستها دكتر كچويان معتقد است:

"... ريشه خصومتي تازه را با اعراب به عنوان «ديگري» جديد ايرانيان پي ريزي كردند كه تا هم اكنون نيز بر بعضي ذهنيت ها يا سياست ها حاكم است"(تطورات گفتمان هاي هويتي ايران، دكتر حسين كچويان، ص 90)

 البته دكتر كچويان در اينجا از "ديگري" دگري كه در گفتمان هويتي ناسيوناليستها وجود دارد نامي نبرده اند و آن "ديگري" تركان ايران مي باشند. چنانچه اين مطلب به وضوح از سخنان آخوندزاده و محمود افشار مشخص مي باشد:

« "خود" آن است كه به زبان پارسي، يعني زبان ملت ايران سخن گويد و «غير» و «بيگانه» كساني را در بر مي گيرد كه به لسان عرب و يا كلام تركان گفت و گو مي كنند.» (آخوند زاده) و بدين ترتيب تركان و اعراب "ديگران" هستند كه از دايره

ايرانيت بيرون رانده مي شوند.» (تبارشناسي هويت جديد ايراني، محمد علي اكبري، انتشارات علمي فرهنگي، ص 66)

 «مطلب از دو حال خارج نيست يا اذربايجاني ايراني هست يا نيست اگر هست ترك نميتواند باشد ... »( محمود افشار، يگانگي ايرانيان و زبان فارسي، ماهنامه آينده شماره 2 سال چهارم ابان 1338)

و چنين نگرش هايي نسبت به ايرانيان غير فارس بود كه سبب ايجاد تفكرات استقلال خواهانه و ظهور شعور ملي در ميان ملل ساكن ايران گرديد.

«... شكل گيري جنگ هاي داخلي و اقدامات تجزيه طلبانه و تشديد مصائب گوناگون اجتماعي ... . ناسيوناليسم ايراني پهلوي يا باستاگرايي آريايي حاصل چنين شرايطي است.» (تطورات گفتمان هاي هويتي ايران، دكتر حسين كچويان، نشر ني، چاپ سوم، ص 92)

 اما ناسيوناليستهاي افراطي ايران امروزه بدون هيچ توجهي به دلايل داخلي تفكرات استقلال خواهانه بدون تعقل صحيح در اين رابطه، صرفا بر عوامل خارجي از قبيل حمايت هاي اسرائيل و آمريكا و يا تركيه و آزربايجان! تاكيد مي كنند و هويت طلبان را متهم با همكاري سرويس هاي اطلاعاتي بيگانه مي كنند.

 در رابطه با عوامل موثر در به وجود آمدن تفكر باستانگرايي در ايران دكتر كچويان عقيده دارد:

" ... البته در شكل دهي به ايدئولوژي باستانگرايي، جريانها و گروه هاي مختلفي نيز به جز منورالفكرها نقش داشتند. زرتشتيان هند و مستشرقين از جهات متعددي از جمله توليد مواد اوليه فكر يا منابع نمادين لازم در اين كار نقش اساسي به عهده داشتند."(تطورات گفتمان هاي هويتي ايران، دكتر حسين كچويان، ص 95)

همچنان كه در اين خصوص نقش استعمار و سازمان هاي يهود نيز اخيرا كم و بيش مشاهده شده است.

(اشاره به مقاله فارس نيوز در رابطه با جديد ساخت بودن پاسارگاد و نظرات ناصر پور پيرار در اين رابطه. از زرتشتيان هند نيز مي توان به اردشير ريپورتر رئيس سازمان مخفي اطلاعات بريتانيا در ايران اشاره كرد)

يكي از ويژگيهاي عيان فاشيسم كه بر ناسيوناليسم افرطي استوار است، نژاد پرستي مي باشد. فاشيسم بر پايه ساده انگارانه، شعار دادن و ملامت كردن «آنها» به طور كلي «بيگانه» در مقابل «ما» رشد مي كند. اين خصيصه مكتب فكري فاشيسم را متوجه انحصارگرايي مي كند. فاشيسم واجد خصلت تقسيم كردن مردم يا ملت ها به دو دسته آشتي ناپذير است، يعني به «آنها» و «ما».اين دوگانگي ريشه اش به يك نوع ارزش گذاري بر مي گردد.«آنها» نه متفاوت از ما، بلكه پايينتر از «ما» هستند. اين خود نمايانگر خصيصه نابرابري در فاشيسم است. نابرابري كه از درون آن نژاد پرستي بيرون مي آيد. كوين پاسمور در كتاب فاشيسم مي گويد: "تحقق هدف همگن سازي نژادي در عمل ساده نيست و مستلزم اجبار فوق العاده زياد و پشت پا زدن به همه ارزش هاي دموكراتيك است. حتي اقدامات رژيم نازي در اين باره هم نتايج ضد و نقيضي در پي داشت ... آنها باز هم موفق نشدند آلمان را از نظر نژادي همگن كنند." در كل مي توان گفت، فاشيسم برابري ملت ها را به رسميت نمي شناسد. در مورد مكتب پان ايرانيسم و نگاهي به طرز فكر بنيان گذاران آن نيز، ميتوان به آساني به فاشيستي بودن اين مكتب پي برد.
نخستين كوشش براي ارائه تعريفي از «خود» و «ديگري» در سطح ملي در ايران از راه بازشناسي زبان و تاريخ، به ميرزا فتحعلي آخوند زاده بر مي گردد.آخوندزاده كه مي توان او را يكي از تغذيه كنندگان فكري بنيان گذاران مكتب پان ايرانيسم ناميد، دقيقا به اين تقابل «ما» و «آنها» در نوشته هايش اشاره كرده است. "«خود» آن است كه به زبان پارسي، يعني زبان ملت ايران سخن گويد و «غير» و «بيگانه» كساني را در بر مي گيرد كه به لسان عرب و يا كلام تركان گفت و گو مي كنند." و بدين ترتيب تركان و اعراب «يگران» هستند كه از دايره ي ايرانيت بيرون رانده مي شوند.همچنين محمود افشار از بنيان گذاران اين مكتب چنين گفته است:" ...مطلب از دو حال خارج نيست يا اذربايجاني ايراني هست يا نيست اگر هست ترك نميتواند باشد."(يگانگي ايرانيان و زبان فارسي، ماهنامه آينده شماره 2 سال چهارم ابان 1338 هجري شمسي)و به آساني مي توان تقابل «ما» (ايراني، فارس!) و «آنها» (ملت ترك) را در اين گفته محمود افشار ديد.همچنين بازگشت به «سره نويسي» و «بر انداختن كلمات بيگانگان» از زبان فارسي نيز نوعي بازتوليد تقابل «ما» و  «بيگانه» در نگرش بنيان گذاران اين مكتب مي باشد. چرا كه لسان عرب و ترك، لسان «بيگانه» و لسان «فارسي» لسان «ما» و لسان ايراني شناخته شده است.و بدين گونه پايه هاي فاشيسم فارس با تقسيم ساكنان ايران به «آنها» و «ما» و  ملامت كردن و كوچك شمردن «آنها»  (ترك و عرب) در مقابل «ما» به وجود آمد. و همچون رژيم نازي كوشش هاي فراواني شد تا يك نژاد خالص ايراني-آريايي به وجود آيد. همچنان كه در سخنان پيروان اين مكتب، سخن از نژاد ايراني هميشه وجود دارد و با انواع و اقسام ابزارها (تاريخ و آزمايشات ژنتيك) سعي در اثبات اين نوع نگرش دارند.  (مراجعه شود به آزمايشات ژنتيك روي ام تي دي ان اي  (دي ان اي ارث رسيده از مادر به فرزند) ايرانيان (و نه دي ان اي واي كروموزوم، ارث رسيده از پدر به فرزند) آن هم به دليل اينكه نسل پدري به علت تهاجمات گسترده بيگانگان نمي تواند نشانگر وجود نژادي به نام ايراني باشد!!!)  و چنين است كه يك ديدگاهي فاشيستي و نژادپرستانه در ايران به وجود آمده است كه براي توجيه وجود نژادي به نام ايراني-آريايي و همگن سازي ملل ساكن ايران دست به هر آزمايش و حتي عملي مي زنند.قابل ذكر است، معمولا همگن سازي نژادي با ژنوسايد تحقق مي يابد. اما در مورد ايران با توجه به كثرت «آنها» در مقابل «ما» هيچ وقت ژنوسايد فيزيكي ممكن نبوده است و لذا بنيانگذاران و پيروان اين مكتب به سوي ژنوسايد هويتي «آنها» كشيده شدند.. 

پيشينه تاريخي

اين دو موضوع هم در اعلاميه چهارده ماده اي ويلسون و هم در اعلاميه لنين به نام حقوق خلق كارگر مطرح شده بود. و به دنبال اعلام برنامه هاي ويلسون در حمايت از اقليت هاي قومي تحت ستم و مساله حق تعيين سرنوشت آنان، لنين رهبر كمونيستها در روسيه نيز به صراحت هر چه تمامتر بر آن تاكيد مي ورزيد.

 در روسيه تزاري كه به زندان ملتهاي تحت ستم معروف گشته بود اقوام مختلف در سايه ايدئولوژي كمونيسم و انديشه هاي شخصي لنين، صاحب حق تعيين سرنوشت شدند. لنين براي پيشبرد حق ملت ها براي تعيين سرنوشت خودشان كه آن را منحصرا مرتبط با حق جدايي طلبي سياسي مي دانست يك استراتژي سياسي براي حل مسئله ملي در روسيه برگزيد.

 وي معتقد بود ندادن اين حق به ملت ها موجب بروز نوعي ناسيوناليسم مبارزه جو در ميان ملت هايي مي شد كه در آنها آگاهي  ملي به صورت يك نيروي سياسي در حال ظهور بود.

 ماركسيسم و حق تعيين سرنوشت ملتها

ماركسيستها معتقد بودند كه پيدايش ملت ها ريشه در توسعه تاريخي جامعه در مقطعي از ظهور نظام سرمايه داري دارد و در بين هر ملت و قومي تضادهايي بين طبقه سرمايه دار و پرولتاريا وجود دارد. با الغاي نظام سرمايه داري تضادهاي ملي كه در اثر سلطه سرمايه داري بين ملتها ايجاد گشته از بين خواهد رفت و ستم ملي نيز ريشه كن خواهد شد در اين ميان بر طبقه پرولتاريا لازم و ضروري است كه بدون قيد و شرط با همه انواع ستم ملي به مبارزه بپردازد

ماركس و انگلس در مانيفست كمونيست 1848 بر استقلال ملتها تاكيد داشتند و همچنين در مانيفست حزب كمونيست تاكيد شده است، استثمار يك فرد به وسيله ديگران و استثمار يك ملت به وسيله ديگر ملل بايد پايان يابد.

با توجه به اين مطالب، مشخص مي شود ماركس و انگلس انترناسيوناليسم پرولتاريايي را تنها در چهارچوب استقلال ملتها و حق تعيين سرنوشت ملي آنان ميسر دانسته و بر آن اعتقاد داشتند

 لنين در سال 1914 در رساله اي تحت عنوان «درباره حقوق ملت ها» تاكيد كرده كه بايد به ملتهاي مختلف اجازه تعيين سرنوشت خودشان داده شود و حتي در صورت تمايل به جدايي، به آنها اجازه داده شود تا به ميل خود دولت جديدي به وجود آورند.

همچنين ماركسيسم- لنينيسم، پيگيرانه و بدون ترديد از حق هرملت به حاكم شدن برسرنوشت خويش و تعيين مقدرات خود و اينكه در امور خويش مختار و تصميم گيرنده باشد حمايت ميكند. درداخل يك كشوركثيرالمّله، اين حق، تا جدا شدن كامل را نيزدربرميگيرد.

 منشور سازمان ملل و حمايت از حقوق بشر

بند 5 ماده 2 اعلاميه 1992، به صراحت اعلام مي دارد كه اشخاص متعلق به اقليت ها حق دارند ارتباط آزادانه و مسالمت آميز با ساير اعضاي گروه خود و با اشخاص متعلق به اقليت هاي ديگر و همچنين ارتباطي با فراسوي مرزها با اتباع دولت هايي ديگر كه با آنان از لحاظ ريشه و نسب ملي و قومي يا وابستگي ديني يا زباني پيوندهايي دارند بودن هيچ تبعيضي برقرار ساخته و حفظ نمايند.
و اين از جمله حقوق اقليتهاست كه كمتر به آن اشاره شده است.

ميثاق‌ بين‌المللي‌ حقوق‌ اقتصادي‌ ـ اجتماعي‌ و فرهنگي‌/ مصوب‌ 16 دسامبر 1966 ميلادي‌ / مجمع‌ عمومي‌ سازمان‌ ملل‌ متحد

1. كليه‌ ملل‌ داراي‌ حق‌ خودمختاري‌ هستند. به‌ موجب‌ حق‌ مزبور ملل‌ وضع‌ سياسي‌ خود را آزادانه‌ تعيين‌ و توسعه‌ اقتصادي‌ ـ اجتماعي‌ و فرهنگي‌ خود را آزادانه‌ تأمين‌ مي‌كنند.

2. كليه‌ ملل‌ مي‌توانند براي‌ نيل‌ به‌ هدفهاي‌ خود در منابع‌ و ثروتهاي‌ طبيعي‌ خود بدون‌ اخلال‌ به‌ الزامات‌ ناشي‌ از همكاري‌ اقتصادي‌ بين‌المللي‌ مبتني‌ بر منافع‌ مشترك‌ و حقوق‌ بين‌الملل‌ آزادانه‌ هر گونه‌ تصرفي‌ بنمايند. در هيچ‌ مورد نمي‌توان‌ ملتي‌ را از وسايل‌ معاش‌ خود محروم‌ كرد.

3. كشورهاي‌ طرف‌ اين‌ ميثاق‌ از جمله‌ كشورهاي‌ مسئول‌ ادارة‌ سرزمينهاي‌ غيرخودمختار و تحت‌ قيمومت‌ مكلفند تحقق‌ حق‌ خودمختاري‌ ملل‌ را تسهيل‌ و احترام‌ اين‌ حق‌ را طبق‌ مقررات‌ منشور ملل‌ متحد رعايت‌ كنند.

بخش‌ دوم‌ ماده‌ 2 

1. هر كشور طرف‌ اين‌ ميثاق‌ متعهد مي‌گردد به‌ سعي‌ و اهتمام‌ خود و از طريق‌ همكاري‌ و تعاون‌ بين‌المللي‌ به‌ ويژه‌ در طرحهاي‌ اقتصادي‌ و فني‌ ـ با استفاده‌ از حداكثر منابع‌ موجود خود به‌ منظور تأمين‌ تدريجي‌ اعمال‌ كامل‌ حقوق‌ شناخته‌ شده‌ در اين‌ ميثاق‌ با كليه‌ وسايل‌ مقتضي‌ بخصوص‌ با اقدامات‌ قانونگذاري‌ اقدام‌ نمايند.

2. كشورهاي‌ طرف‌ اين‌ ميثاق‌ متعهد مي‌شوند كه‌ اعمال‌ حقوق‌ مذكور در اين‌ ميثاق‌ را بدون‌ هيچ‌ نوع‌ تبعيض‌ از حيث‌ نژاد ـ رنگ‌ ـ جنس‌ ـ زبان‌ ـ مذهب‌ ـ عقيده‌ سياسي‌ يا هر گونه‌ عقيدة‌ ديگر ـ اصل‌ و منشاء ملي‌ يا اجتماعي‌ ـ ثروت‌ ـ نسب‌ يا هر وضعيت‌ ديگر تضمين‌ نمايند.

محمود كاشغري در سال 380 ه.ق در شهر بارسغان نزديك درياچه ايسيق گول (ايسي گؤل) كه امروزه در كشور قرقيزستان واقع شده، به دنيا آمد و در سال 477 ه.ق در97 سالگي چشم از جهان فرو بست. محل دفن كاشغري، شهر كاشغر مركز تركستان شرقي (سين كيانگ) در چين مي باشد. كاشغري حدوداَ در سن 82 سالگي(حدود 1000 سال پيش) شروع به تاليف كتاب ديوان الغات الترك كرده است.

اين كتاب توسط دكتر حسين محمد زاده صديق به فارسي ترجمه و توسط نشر اختر نيز در سال 1384 به چاپ رسيده و تمام مراجعات در ادامه نيز به چاپ مذكور مي باشد.

 در اين كتاب كاشغرلي واژگان تركي را با شرح ظرايف و دقايق فرهنگ تركي و نمونه هاي ادبيات شفاهي و حماسه ها و اساطير كهن مردمي، سازه بندي كرده است.كاشغري در پيشگفتار اين كتاب در مورد تركان و علت تاليف كتابش چنين نوشته است:«تابش خورشيد بخت و دولت در برج هاي تركان از سوي خداوند و گردش دوائر آسمانها بر مملكت و فرمانروايي آنان را ديدم. خداوند نام آنان را ترك نهاد و بر روي زمين فرمانروا ساخت. خاقانان روزگارمان را از ميان آنان بدر آورد، زمام امور ملتهاي جان را بر كف آنان نهاد. ايشان را از هر كس برتر ساخت و بحق آنان را نيرومند گردانيد و كساني را كه به آنان وابسته گشتند و در خدمت آنان به كوشش برخاستند، گرامي داشت و به خاطر تركان، آنان را به نهايت مراد و آرزوهايشان رسانيد و اين اشخاص را از گزند و شر فرومايگان ايمن و بركنار داشت.

هر خردمند نيز اندر يافت كه راه مصون ماندن اين اشخاص از اصابت تير آنان، گراييدن به روش تركان است.

براي راز گفتن ار درد و راه يافتن به دل تركان نيز، راهي جز سخن گفتن به زبان آنان موجود نيست. اگر كسي از گروه خويشتن جدا شود و به تركان پناه آورد، از واهمه و هراس آن گروه رهايي يابد، و همراه او، ديگران نيز توانند پناهنده شوند.

سوگند ياد مي كنم كه من، از يكي از امامان ثقه ي بخارا و نيز از يكي از امامان اهل نيشابور شنيدم، و هر دو با سلسله سند روايت مي كنند كه پيامبر ما چون نشانه هاي رستاخيز و فتنه هاي آخرالزمان و نيز خروج تركان اوغوز را بيان داشت، چنين فرمود:"زبان تركي را بياموزيد، زيرا آنان را فرمانروايي دراز آهنگ در پيش است.[1] »(ديوان صفحه 73 و 74)و

در اين كتاب در شرح هر واژه مثلها و اسطوره هايي كه در باب آن واژه وجود دارد، آورده شده است و به همين دليل مي توان اطلاعات مفيدي از زندگي تركان در حدود 1000 سال پيش بدست آورد؛ براي همين منظور قسمتي از مطالب جالب كه در اين كتاب وجود دارد در ادامه اشاره خواهد شد

كاشغري در توضيح واژه اَگه

 آورده است:

لقبي كه به افراد كارآزموده، سالخورده و خردمند از ميان مردم عادي، داده مي شود. يك درجه از تكين پايين تر است.

وجه تسميه آن چين است كه چون ذواقرنين[2] به چين رسيد، خاقان ترك، براي نبرد با ذوالقرنين گروهي سرباز از جوانان ترك به سوي او فرستاد. وزير خاقان به او گفت: تو جوانان را به جنگ ذوالقرنين فرستادي، در ميان آنان، لازم است رزمندگان دير سال جنگ آزموده نيز باشند. خاقان پرسيد: آيا منظورت اگه است. و مراد وي افراد سالخورده و كارآزموده بود. وزير در پاسخ، آري گفت و سپس خاقان، مردمي سالخورده و تجربه ديده فرستاد. آنان شبانه بر خط مقدم جبهه ي ذواقرنين تاختند و آنان را شكست دادند. يكي از تركان با شمشير بر فرق سر يكي از افراد ذواقرنين زد و او را تا نافش شكافت. در كمر مرد كشته شده، كيسه اي از طلا وجود داشت. آن نيز پاره شده و سكه هاي زر و سيم آغشته به خون پخش شدند. بامدادان، سپاهيان ترك، سكه هاي آغشته به خون را ديدند و از همديگر پرسيدند: اين چيست؟ و پاسخ آن آلتُن قان طلا و خون بود. به كوهي عظيم كه در آنجا بوده، همين نام نهادند. آن كوه نزديك سرزمين اويغور واقع شده است و در پيرامونش تركان كوچ نشين زيست مي كنند. ذواقرنين پس از آن شبيخون، با خاقان ترك از روي آشتي و مصالحه در آمد. »(ديوان صفحه 120)و

در توضيح لغت بَرس به معناي يوز پلنگ آورده است:

نام يكي از سالهاي دوازده‍گانه ي تركان. و اين، بدينگونه است كه تركان نام دوازده گونه از جانوران را گرفته به عنوان نام براي دوازده سال برگزيده اند. سالهاي عمر كودكان، تاريخ نبردها و قهرماني ها و ديگر چيزها را، با گردش سال هاي دوازده گانه مي شمارند، و به ياد مي سپارند. و ريشه ي آن چنين است كه:

يكي از خاقان ترك، اراده كرد كه تاريخ يكي از نبردهاي سالها پيش از خود را بداند. در تعيين تاريخ وقوع آن نبرد، مورخان به اشتباه افتادند. از اين رو، خاقان، در اين كار، با مردم مشورت كرد و در كنگره اي كه به همين خاطر ترتيب داده شده بود گفت: همانطور كه ما، در تعيين اين تاريخ سهو كرديم، پس از ما نيز آيندگان در اشتباه خواهند بود، پس بهتر است كه ما اكنون به شمار برج هاي دوازده گانه ي آسمان و ماه هاي دوازده گانه، سال ها را نيز به همين ترتيب نامگذاري كنيم و تقويم خود را با سپري شدن اين سال ها به نظام آوريم و اين چونان يادگاري جاودانه در ميان ما بماند.

مردم، از اين پيشنهاد خاقان استقبال كردند و آن را پذيرفتند. پس آنگاه، خاقان به شكار بيرون آمد و فرمان داد كه حيوانات وحشي را به سوي رودخانه ي ايلا سو روان سازند. و آن رودي بزرگ است. مردم حيوانات وحشي را وادار ساختند كه به سوي آن آب در آيند. چندي از حيوانات را شكار كردند وگروهي نيز به داخل آب پريدند. دوازده گونه از حيوانات از آب گذشتند. نام اين حيوانات، هر كدام بر سالي نهاده مي شود. نخستين اين حيوانات سِجغان (موش) بود.

چون او پيش از همه حيوانات از آب گذشته بود، نخستين سال از آغاز گردش سالها را سِجغان يلي ناميدند و سپس نام حيواناتي را كه به ترتيب از آب عبور كرده بودند، بر بازپسين سال ها نهادند، بدينگونه:

اُود يِلي            ud yılı                      سال گاو          

بَرس يلي          pars yılı              سال يوز پلنگ

تَفشغان يلي      tawışğan yılı       سال خرگوش

ناك يلي            nek yılı               سال تمساح

يلان يلي           yılan yılı                   سال مار

يُند يلي             yund yılı               سال اسب

قُوي يلي           koy yılı              سال گوسفند

بِجِن يلي           biçin yılı               سال ميمون

تَفاغُو يلي          taqağu yılı              سال مرغ

ات يلي             it yılı                    سال سگ

تُنكُز يلي            tonguz yılı             سال خوك

چون به سال تُنكُز  رسند، برگردند، ديگر باره از سِجغان(موش) آغاز كنند. » (ديوان صفحه 222) و

همچنين كاشغري در شرح لغت ترك چنين آورده است:

«نام پسر نوح (ص) است و آن نامي، است كه خداوند به فرزندان ترك بن نوح عطا فرموده است . . .

نام "ترك" را خداوند نهاده است. چونكه روايت است از "الشيخ الامام الزاهد الحسين بن خلف الكاشغري" به او نيز "ابن الغرقي" گفته است كه شيخ ابوبكر المفيد الجر جرايي از شخصي معروف به ابن ابي الدنيا كه در كتابش كه موضوع آن "آخرالزمان" است نقل كرد كه به استناد از رسول اكرم (ص) حديثي نوشته شده است، و آن حديث، چنين است:

يقولُ الله جلَّ و عزَّ انَّ لي جنداً سميتُهُم التُّرك واسكنتهُم المَشرق فاذا غضبتُ علي قوم سلَّطتُهُم عَليهِم.

يعني خداوند عَزّوجَلّ مي فرمايد: من سپاهي دارم، كه "ترك" ناميدم. آنان را در خاور زمين سكونت دادم. هر گاه بر قومي خشم گيرم، آنان را بر آن قوم مسلط كنم.

و اين خود، در برابر همه ي مخلوقات، برتري و فضيلتي براي تركان به شمار مي رود. زيرا خداوند نام دادن به آنان را خود ولايت فرموده است و در بلندترين جايگاه زمين و در پاكيزه ترين هوا سكونت داده است و آنان را "سپاهيان خودم" خوانده است. گذشته از آن، در تركان صفاتي همانند زيبايي، محبت، خوشرويي، ادب، احترام به بزرگترها، پايبندي به سخن و وفاي به عهد، صفا و سادگي، روح حماسي و قهرماني، دلاوري و جوانمردي كه شايسته هر گونه مدح و ستايش است، و نيز خصوصيات ديگري كه به شمار و اندازه در نمي آيد، نهاد. »(ديوان صفحه 224) و

در رابطه با اين مطلب جالب است اشاره شود در طول تاريخ نيز هجوم تركان به هر سرزميني از طرف ملل مغلوب آن، به عنوان بلاي آسماني ياد شده است. براي نمونه ملل مغلوب، آتيلا رهبر هونها را نيز تازيانه خدا و يا بلاي آسماني مي گفتند. همچنين حمله چنگيز و ارتش ترك و مغول او را نيز چون بلايي كه از آسمان در جزاي كفران نعمت نازل شده بود تلقي مي كردند. (مغولان و حكومت ايلخاني در ايران، دكتر شيرين بياني)و

در شرح لغت تَبُك آورده است:

«سرب را ذوب كرده به شكل چرخه ي دوك درمي آورند و در آن موي بز و جز آن قرار مي دهند. كودكان با لگد و نوك پا زدن، با آن بازي مي كنند.»(ديوان صفحه 238) و

كه نشان از آن دارد كه هزار سال پيشتر در ميان تركان يك نوع بازي وجود داشت كه با توپ انجام مي گرفت و لغت "توپ" نيز از آن مشتق شده است همچنان كه در شرح لغت تُبق آورده است: « گويي كه با چوگان زنند، گوي.»(ديوان صفحه 236) و

در شرح لغت قُمدُو چنين آمده است:

«قطعه پارچه كرباس به طول چهار ارش و به عرض يك وجب كه بر روي آن با مهر خاقان اويغور مهر شده است و در داد و ستد به جاي پول پذيرفته مي شود. اين پارچه اگر كهنه و فرسوده شود، آن را وصله كنند و هر هفت سال يكبار بشويند و باز، بر آن مهر نهند.»(ديوان صفحه 252) و

كه حاكي از آن است كه در آن دوران تركان از نوعي چك پول در داد و ستد استفاده مي كردند.

در جايي از كتاب در مورد افزايش ارتباط تركان اوغوز با فارسها و گويش اوغوزها چنين آورده شده است:

«از روزگاري كه اوغوزان اراده كردند با فارس ها درآميزند، بسياري از كلمات ناب تركي را به فراموشي سپردندو واژك هاي فارسي را پذيرفتندچنانكه اوغوزان لفظ افتَبي را از "آفتابه"ي فارسي گرفته اند. همين گونه است. كلمه ي قليده درمعناي طوق و گردنبند كه از لغت عربي "قلاده" اخذ كرده اند.ديگر تركان به آفتابه، قُمغان و به گردنبند بَقن گويند

بايد دانست كه گويش اوغوزان ظريف و ملايم است. هر اسم و فعل را كه بخشي از آن بن و ريشه و بخش ديگر ادات و پي افزوده است، تركان به طور مزدوج به كار مي برند، ولي اوغوزان تنها افزوده را بر زبان مي آورند. در حالي كه ديگر تركان، اين را به تنهايي به كار نمي برند. »(ديوان صفحه 257)و

محمود كاشغري ترك ستا است، ولي ترك ستايي او معناي خونگرايي نمي دهد، بلكه معناي فضيلت ستايي و ارج نهادن به ويژگي هاي اخلاقي و صفات و سجاياي نيك ما تركان را دارد. ترك ستايي كاشغري مانند ترك ستايي نظامي گنجوي، مولوي و ديگران است كه مي گويند:

پدر بر پدر مر مرا ترك بود،

به فرزانگي هر يك گرگ بود.(نظامي)و

ترك آن بود كز بيم او ديه از خراج ايمن بود،

ترك آن نباشد كز طمع سيلي هر قانسيز خورد.(مولوي) (دكتر صديق، پيشگفتار كتاب، صفحه60)و

چنان كه مي بينيم كاشغري بر خلاف بعضي از هم عصران خود(فردوسي طوسي)، نگرش قومي تنگ نظرانه و نژاد پرستانه ندارد و همين امر باعث شده كه سال 2008 ميلادي، مصادف با هزارمين ساگرد تولد اين دانشمند زبان شناس، از طرف يونسكو سال محمود كاشغري، نامگذاري شود.

..............................................
اگه             ögə, 
آلتُن قان       altın qan,  
بَرس           pars,  
ايلا سو        ılı su,  
سِجغان        sıçğan,  
سِجغان يلي  sıçğan ılı,  
تَبُك             tapük,  
تُبق             topuq,  
قُمدُو           qamdu,  
افتَبي          aftabı
قليده           qılidə
قُمغان          qumğan
بَقن             baqan

 ..............................................

[1]  تعَلّموا لِسانَ التُّركِ فاِنِّ لهُم مُلكاً طوالا.

 [2]  منظور از ذواقرنين، اسكندر مقدوني مي باشد.

شاگردلر: